گزارش از خوانش جمعی چند نوجوان از 2 رمان؛
«ماتیلدا» فانتزی و «زیبا صدایم کن» رئال است
یکتا مهرابی (کارشناس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان)- در سالهایی که مربی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هستم، با دختران و پسران کتابخوان و مستعد بسیاری در مراکز مختلف همنشین و همصحبت بودهام. هفته قبل فرصتی پیشآمد تا در کرمان از مصاحبت چند دختر نوجوانان با استعداد و علاقهمند به کتاب بهرهمند شوم که در یک کارگاه داستاننویسی موفق به دیدارشان شدم تا برای بهتر نوشتن به آنها کمک کنم. شور و اشتیاق و ذهن باز و خلاق آنها تحسینبرانگیز بود.
بخشی از این کارگاه داستاننویسی به بحث و گفتگو درباره داستانهای کوتاه یا رمانهایی که بچهها خوانده بودند، گذشت.
در کتاب «دیگر خوانیهای ناگزیر» مقالهای از ایدن چمبرز با عنوان «کودکان در مقام منتقد» آمدهاست که به اهمیت این فعالیت صحه میگذارد.
به هر شکل، از مدتی قبل با دختران نوجوان حاضر در این کارگاه داستاننویسی قرار گذاشته بودم که دو رمان «ماتیلدا» و «زیبا صدایم کن» را بخوانند و نظراتشان را در مورد آنها بیان کنند و بگویند کدام رمان را بیشتر میپسندند.
اعضایی که در این فعالیت ادبی شرکت کردند؛ زهرا پیروی، ترلان ستودهنژاد، بهار فتحی، گیتاناز گنجعلیخانی و هانیه یوسفی بودند.
قبل از ارائه گزارش به عنوان خلاصهای از هر رمان میتوان گفت:
1- ماتیلدا دختر کوچک و نابغهای است که از ۳ سالگی میتواند کتاب بخواند، اما والدینش به او توجهی ندارند. تا اینکه ماتیلدا به مدرسه میرود و با معلمش خانم هانی آشنا میشود. او با توانایی خاصش انتقام خود و خانم هانی را میگیرد.
2- زیبا دختری ۱۵ ساله است که در آسایشگاه کودکان بیسرپرست زندگی میکند. پدرش به خاطر اختلالات روانی در تیمارستان بستری است و مادرش نیز با فرد دیگری ازدواج کرده. یک روز پاییزی پدرش زنگ میزند و از او میخواهد کمک کند تا از تیمارستان فرار کند.
آنچه در ادامه میخوانید اظهار نظر منتقدانه دوستان نوجوانی است که در خوانش این رمانها مشارکت داشتهاند:
گیتاناز عقیده دارد که این دو رمان گزینههای مناسبی برای مقایسه نیستند، چون وجه اشتراکی ندارند. او میگوید ماتیلدا فانتزی و زیبا صدایم کن رئال است و از نظر سن مخاطب همخوانی ندارند.
گیتاناز رمان ماتیلدا را داستانی جذاب میداند که در آن توصیفات در خدمت داستان است، اما گاهی زیاد و خستهکننده میشود. با این حال عقیده دارد که ماجرا در این رمان به سرعت پیش میرود، اما این سرعت را در بعضی قسمتها نمیپسندد و نیاز به پرداخت بیشتری احساس میکند.
بهار در این زمینه با گیتاناز هم عقیده است و میگوید: «با اینکه ماتیلدا یک فانتزی جذاب و روان است اما فکر میکنم در بعضی قسمت ها نیاز به صحنهپردازی، هیجان و شاخ و برگ بیشتری دارد.»
گیتاناز عقیده دارد پایین بودن سطح فرهنگی خانواده ماتیلدا به خوبی نشان داده شده و با این زمینهسازی مخاطب میپذیرد که آنها سرپرستی ماتیلدا را به شخص دیگری بدهند. این در حالی است که زهرا و هانیه رفتار پدر و مادر ماتیلدا را باورپذیر نمیدانند.
زهرا و گیتاناز به کتابهای خوبی که در رمان ماتیلدا معرفی شده اشاره میکنند و این را از نکات مثبت رمان میدانند.
هانیه این نکته را که رولد دال از ماتیلدای کودک یک قهرمان میسازد مثبت میداند و با ترلان دیدگاه مشترکی دارد. ترلان مثبتاندیشی و تلاش برای مبارزه با مشکلات و رسیدن به خواستهها را از رمان ماتیلدا دریافت کرده است.
بهار میگوید: «مشکلات و دغدغههای دختر نوجوان در رمان زیبا صدایم کن هم آنقدر جذاب پرداخت شده که زمین گذاشتن کتاب برای من سخت بود.» زهرا تایید میکند و میگوید: «این رمان مرا تحت تاثیر قرار داد، بعد از تمام شدن کتاب مدتها نوشتههای کتاب و صحنههای داستان را تصور و مرور میکردم.»
ترلان هم با اشاره به بیان جز به جز احوالات و احساسات در این رمان میگوید: «به نظر من کارها و رفتارهای زیبا در همراهی و حمایت از پدرش را دو جور میشود تعبیر کرد. یکی اینکه او هنوز کودکی وابسته به پدر است و کارهایش از سر وابستگی است و دیگر اینکه زیبا نوجوانی است که حال پدرش را میفهمد و از سر عشق با او همدلی میکند، اما یک نوجوان هیجانی و احساسی است که کارهای غیر منطقی از او سر میزند.» ترلان ادامه میدهد: «یکی از جذابیتهای رمان این بود که نمیشد اتفاقات بعدی را حدس زد.» گیتاناز در تایید صحبت ترلان میگوید: «تمام داستان برایم جذاب و غیر قابل پیش بینی بود.»
جالب این که تمام داستان ماجرای یک روز را روایت میکند و با این حال به خوبی اطلاعاتی از گذشته و حال شخصیتهای داستان به مخاطب میدهد. هانیه که پرداختن به ماجرای یک روز در قالب رمان را نقطه قوت میداند، میگوید: «به نظر من رمان شروع خوبی هم داشت.» گیتاناز به عنوان مناسب رمان اشاره میکند و «زیبا صدایم کن» را رساننده مفهوم کمک خواستن میداند.
این دختران نوجوان ۱۴ تا ۱۶ ساله عقیده دارند که رمان زیبا صدایم کن جذابتر و برای نوجوانان مناسبتر است.