حل معضل سگ‌های بدون صاحب، نیازمند مشارکت سایر نهادهای مرتبط است

حمله‌ی سگ‌های بدون صاحب به کودکان، زنان و حتی مردان، به کرار در کشور رخ داده و سبب ترس و وحشت عمومی می‌شود. شهر کرمان نیز از این مسأله مستثنا نبوده و هر از گاهی شاهد حمله‌ی سگ‌های بدون صاحب به دختربچه‌ای در قائم‌آباد، زن جوانی در سعیدی، کودکی در طاهرآباد و ... بوده و هستیم.
براساس بند 15 ماده 55 قانون شهرداري‌ها که «جمع‌آوری حيوانات بدون صاحب و دفع حیوانات مریض و مزاحم در سطح شهر بايد توسط شهرداري‌ها انجام شود»، تا چند سال پیش سیستم سنتی کشتن سگ‌های بدون صاحب، در کل کشور توسط شهرداری‌ها اجرا می‌شد؛ اما نگرانی و دلواپسی شهروندان و حامیان حیوانات از کشتن این مخلوقات خداوند، منجر به احداث پناهگاه‌های نگهداری، عقیم سازی، واکسیناسیون و رهاسازی این حیوانات در بیشتر شهرها و البته شهر کرمان شد.
برای بررسی بیشتر این موضوع و پاسخ به نگرانی‌های شهروندان در خصوص این معضل اجتماعی، به پناهگاه سگ‌های بدون صاحب کرمان سر زدیم. این پناهگاه که در کیلومتر 11 جاده کوهپایه، ورودی سایت لندفیل شهرداری واقع شده، با 430.17 مترمربع مساحت، شامل چند فضای جدا از هم است که هر یک مختص به انجام کاری است. زنده‌گیری، نخستین خوانی است که برای سامان دادن به سگ‌های بدون صاحب باید از آن گذشت. دو اکیپ با 12 نیروی تعلیم دیده در دو شیفت صبح و شب تحت نظارت سازمان مدیریت پسماند شهرداری، کار زنده‌گیری را انجام می‌دهند. سگ‌ها پس از زنده‌گیری به مکانی جهت قرنطینه برده می‌شوند. در این مکان سگ‌های تازه وارد در اتاقک‌های کوچک و مجزا با قلاده بسته شده و پس از معاینه جهت تشخیص سلامت جسمانی، برای عقیم‌سازی به اتاقک مخصوص اعمال پزشکی و جراحی برده می‌شوند. این حیوانات پس از گذراندن دوران نقاهت به محل اصلی پناهگاه و سایت رهاسازی وارد می‌شوند. پناهگاه با 3365 مترمربع مساحت، فضایی وسیع با امکاناتی نظیر تعدادی کلبه جهت استراحت سگ‌ها و مکان‌های آب‌خوری و غذاخوری است که سگ‌ها در آن آزادانه جولان می‌دهند و به بازی و استراحت مشغول می‌شوند. محل نگهداری توله‌ها نیز در فضایی سرپوشیده با 115 مترمربع مساحت در کنار پناهگاه واقع شده است.

 هزینه‌کرد سه میلیارد و 600 میلیون تومان ازسوی شهرداری برای پناهگاه سگ‌های بدون صاحب
معاون خدمات شهری شهردار کرمان با بیان این‌که پناهگاه سگ‌های بدون صاحب در ۱۶ اسفندماه سال ۹۴ در شهر کرمان افتتاح شد، می‌گوید: شهرداری تاکنون برای این پناهگاه، سه میلیارد و 600 میلیون ریال هزینه کرده است.
محسن پوراسماعیلی با تاکید بر این‌که در چند ماه اخیر محوطه‌ی پناهگاه، بتن‌ریزی و فنس‌کشی شده است، می‌افزاید: علی‌رغم هزینه‌ی زیادی که شهرداری برای زنده‌گیری، عقیم‌سازی و نگهداری سگ‌های بدون صاحب متحمل می‌شود، اما روزبه‌روز آمار سگ‌ها افزایش یافته و تلاش شهرداری جواب‌گوی معضل سگ‌های بدون صاحب در شهر کرمان نیست.
وی با اشاره به وجود مخروبه‌ها و زمین‌های خالی بسیار در شهر می‌گوید: متاسفانه این اماکن به محل تجمع سگ‌های بدون صاحب در مرکز شهر تبدیل شده و برخی از شهروندان ناآگاهانه اقدام به غذاریزی برای آن‌ها کرده و سبب تجمع و زاد و ولد آن‌ها در شهر می‌شوند.
معاون خدمات شهری شهرداری کرمان با بیان این‌که مواد غذایی موجود در زباله‌ها نیز در غذارسانی به سگ‌ها تاثیر زیادی دارد، می‌افزاید: با شکل‌گیری و افزایش رستوران‌ها و آشپزخانه‌های بیرون‌بر در حاشیه‌ِی شهر کرمان، ضایعات غذایی به مقدار زیاد در دسترس این حیوانات قرار گرفته و منجر به ورود حداکثری سگ‌های بدون صاحب به شهر و افزایش زاد و ولد آن‌ها شده است.
پوراسماعیلی با اشاره به اضافه شدن یک اکیپ دیگر به اکیپ زنده‌گیری سگ‌های بدون صاحب ادامه می‌دهد: اکیپ یاد شده در ساعات پایانی شب تحت نظارت سازمان مدیریت پسماند شهرداری، اقدام به جمع‌آوری این حیوانات می‌کند.
وی با بیان این‌که سگ‌ها حدود 10 تا 13 سال عمر می‌کنند، خاطرنشان می‌کند: عقیم‌سازی این حیوانات آن‌ها را از چرخه خارج نمی‌کند و تنها در مقطع زمانی کوتاهی منجر به کاهش زاد و ولد آن‌ها می‌شود که با وجود هزینه‌ی بسیار زیادی که عقیم‌سازی به شهرداری تحمیل می‌کند، عقیم‌سازی تمام سگ‌های بدون صاحب عملاً امکان‌پذیر نیست.
پوراسماعیلی با تاکید بر این‌که شهرداری تاکنون 75 میلیون تومان برای عقیم‌سازی تنها 300 سگ بدون صاحب هزینه کرده است، می‌گوید: با وجود مشکلات اقتصادی موجود، ادامه‌ی این روند امکان‌پذیر نیست.
وی با بیان این‌که شهرداری در حد معقول می‌تواند برای کنترل سگ‌های بدون صاحب هزینه کند، می‌افزاید: شهرداری برای رفع این معضل تلاش فراوان کرده، اما برای ادامه‌ی کار به حمایت و همکاری سایر نهادها، سازمان‌های مردم‌نهاد و شهروندان نیاز دارد.

 غذارسانی شهروندان به سگ‌های بدون صاحب، سبب ازدیاد آن‌ها در شهر شده است
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان نیز با اشاره به این‌که حدود 12 هزار سگ در شهر کرمان وجود دارد، می‌گوید: تاکنون، 5000 سگ زنده‌گیری و به پناهگاه آورده شده است.
محمدرضا قربانی در خصوص مراحل زنده‌گیری سگ‌های بلاصاحب می‌گوید: اولین مرحله‌ی زنده‌گیری با درخواست شهروندان آغاز می‌شود که به سه طریق: تماس با سامانه‌ی ۱۳۷، تماس با سازمان مدیریت پسماند با شماره تلفن ۳۳۱۱۹۹۴۵ و یا درخواست کتبی انجام می‌شود.
وی شناسایی منطقه، بررسی کانون‌های وفور این جاندار و تله‌گذاری توسط اکیپ زنده‌گیری را دومین مرحله بیان کرده و می‌افزاید: در سومین مرحله، سگ زنده‌گیری و به پناهگاه منتقل می‌شود.
قربانی با تاکید بر ضرورت انتقال سگ‌های تازه وارد به قرنطینه جهت غربالگری، می‌گوید: سگ‌های بدون صاحب در بدو ورود به پناهگاه مورد آزمایش و غربالگری قرار می‌گیرند و سگ‌های بیمار و غیرقابل درمان که ادامه حیات برای آن‌ها زجرآور است، با تأیید دامپزشک به روش اُتونازی (آرام‌کُشی) از بین می‌روند و سگ‌های سالم واکسینه و عقیم‌سازی می‌شوند.
وی با بیان این‌که بعد از واکسینه و پلاک‌کوبی، سگ دیگر قابلیت انتقال بیماری را ندارد و با عقیم‌سازی، حالت پرخاشگری و حمله از آن، تاحدود زیادی سلب می‌شود، می‌افزاید: بعد از عقیم‌سازی، غربالگری دوباره انجام می‌شود.
قربانی با بیان این‌که متاسفانه دلسوزی و ترحم برخی از شهروندان به سگ‌های بدون صاحب و غذارسانی به آن‌ها در حاشیه‌ی شهر و حتی زمین‌های خالی، سبب ازدیاد آن‌ها در شهر شده است، می‌افزاید: از شهروندان و حامیان حیوانات درخواست داریم کار غذارسانی را تنها در محوطه‌ی پناهگاه انجام دهند و از دادن غذا به سگ‌ها در کنار جاده، حاشیه‌ی شهرک‌ها و داخل شهر جدا خودداری کنند؛ چراکه این کار علاوه بر این‌که سبب ازدیاد سگ‌ها در شهر و ایجاد ناامنی برای شهروندان به‌ویژه کودکان می‌شود، سبب بروز تصادفات خودروها با این حیوانات در کنار جاده و خیابان و تلف شدن آن‌ها می‌شود.
قربانی با بیان این‌که سازمان مدیریت پسماند در مسیر سامان‌دهی سگ‌های بدون صاحب با سنگ‌اندازی‌های برخی از افراد به اصطلاح حامی حیوانات نیز روبه‌روست که همواره به‌دنبال کارشکنی و مانع‌تراشی در برنامه‌های سازمان هستند و ایجاد تنش می‌کنند، خاطرنشان می‌کند: با توجه به این‌که ادامه‌ی فعالیت پناهگاه حیوانات بدون صاحب برای شهرداری هزینه‌های زیادی دارد، ما نیازمند همکاری و مساعدت همه‌ی نهادهای همکار و به‌ویژه دوست‌داران حیوانات هستیم تا کار را به بهترین شکل ادامه دهیم.

 تلاش فراوان شهرداری برای جمع‌آوری و نگهداری سگ‌های بدون صاحب
علیرضا شهیدی، نایب‌رییس هیأت‌مدیره انجمن حمایت از حیوانات بی‌سرپناه کرمان (رها) نیز می‌گوید: انجمن «رها» از زمان راه‌اندازی پناهگاه حیوانات بدون صاحب شهرداری با این نهاد همکاری داشته است.
وی با بیان این‌که در آغازِ کار هیچ فرد و نهادی تجربه‌ی لازم برای جمع‌آوری، نگهداری و حمایت از سگ‌های بدون صاحب نداشت، می‌افزاید: نداشتن تجربه سبب آلودگی ویروسی پناهگاه و در نتیجه تعطیلی مقطعی آن شد.
شهیدی با اشاره به این‌که در حال حاضر، کار غذارسانی، تیمار و دادن آنتی‌بیوتیک به سگ‌های بدون صاحب به عهده‌ی انجمن «رها» است که با هزینه‌ی انجمن انجام می‌شود، بیان می‌کند: در گذشته کار عقیم‌سازی با مشارکت شهرداری و دامپزشکی انجام می‌شد که متاسفانه به‌دلیل بالا بودن هزینه‌ی آن، مدتی است که به تعویق افتاده است.
وی با اشاره به نامه‌ی رسمی دامپزشکی مبنی بر چگونگی پروسه‌ی زنده‌گیری، شرایط محل قرنطینه، نحوه‌ی عقیم‌سازی و رهاسازی سگ‌های بدون صاحب، تاکید می‌کند: بر این اساس به همت شهرداری، داخل پناهگاه به‌سازی و کف آن بتن‌ریزی شده؛ ضمن این‌که محل قرنطینه‌ی جدیدی ساخته و پناهگاه کاملاً آماده شده است.
شهیدی می‌گوید: در حال حاضر، سایت رهاسازی با ابعاد 100 در 100 متر طبق اصول علمی ساخته شده و به بهره‌برداری رسیده است.
وی با اشاره به برخی مشکلات پناهگاه می‌افزاید: مهم‌ترین معضل، نبود سایه‌بان در پناهگاه است و حیوانات در اثر گرمای شدید، گرمازده و پرخاشگر شده و در نهایت تلف می‌شوند.
نایب‌رییس هیأت‌مدیره انجمن «رها» با تاکید بر این‌که برای ادامه‌ی کار لازم است علاوه بر ایجاد سایه‌بان و درخت‌کاری در سایت، آبشخور نیز برای سگ‌ها تعبیه شود، می‌گوید: مناسب‌سازی و فَنس‌کشی سایت رهاسازی، اضافه شدن یک یا دو تیم دیگر به تیم جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب و ادامه‌ی کار عقیم‌سازی آن‌ها از دیگر مواردی است که باید هرچه سریع‌تر انجام شود.
شهیدی با بیان این‌که شهرداری تاکنون برای جمع‌آوری و نگهداری سگ‌های بدون صاحب تلاش فراوان کرده است، می‌گوید: با توجه به این‌که هزینه‌ی درمان، غذارسانی و نگهداری از سگ‌ها بسیار بالاست و توسط انجمن انجام می‌شود، از شهرداری تقاضا داریم فضایی در داخل شهر برای درمان سگ‌های بیمار در اختیار انجمن قرار دهد تا هزینه‌های درمان کاهش یابد؛ هم‌چنین درخواست داریم با معرفی انجمن به کشتارگاه‌ها، ترتیبی دهد تا ضایعات گوشتی نظیر کله و پای مرغ با قیمت مناسب در اختیار ما قرار گیرد تا هزینه‌ی غذارسانی تعدیل شود.
وی با تاکید بر این‌که قصد داریم فضایی محصور و درختکاری شده در اطراف شهر ایجاد و آن را به پارک حیوانات تبدیل کنیم، خاطرنشان می‌کند: در صورتی‌که شهرداری 20 هکتار زمین در اطراف شهر به انجمن اختصاص دهد، پارک حیوانات را ایجاد و سگ‌های بدون صاحب را به آن انتقال می‌دهیم.

علی‌رغم تلاش شهرداری و انجمن یاد شده در جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب، شاهد تعداد زیاد آن‌ها در سطح شهر و نارضایتی شهروندان از این موضوع هستیم. هم‌چنین به‌دلیل کمبود نیرو و امکانات، سرعت جمع‌آوری و عقیم‌سازی سگ‌ها با سرعت تکثیر این حیوانات برابر نیست و تولید مثل آن‌ها به شکل تصاعدی در حال افزایش است. آنچه واضح است این‌که شهرداری به‌تنهایی از عهده‌ی رفع این معضل برنمی‌آید و همت و تلاش شهروندان و سایر نهادها را در این خصوص می‌طلبد.

شعله صفوی