اجلاس هم‌اندیشی رؤسای کمیسیون‌های گردشگری شوراهای اسلامی کلان‌شهرها و مراکز استان‌ها در اصفهان برگزار شد و شورای اسلامی شهر کرمان هم نماینده‌اش را به این اجلاس فرستاد تا هم داشته‌هایش را معرفی کند و هم نداشته‌هایش را محک بزند.
اما اگر اصفهان، نصف جهان است، کرمان هم دل عالم است؛ دلی بزرگ و گرم به وسعت پهناورترین استان کشور. ثبت هفت اثر جهانی و 700 اثر ملی استان و صنایع دستی متنوع آن یک سوال بزرگ در اذهان و افکار عمومی ایجاد می کند: «سهم کرمان با این همه ظرفیت در صنعت گردشگری کشور چقدر است؟»
گردشگری، مناسب‌ترین و البته پردرآمدترین صنعت جایگزین برای نفت و کشاورزی کشور است که یا تحریم می‌شود، یا در معرض خشک‌سالی‌های پیاپی قرار می‌گیرد، اما این صنعت هنوز به باور مدیران اجرایی نرسیده یا در مسیر اجرا به موانع سختی برخورد کرده است، اما شوراهای اسلامی شهرها می‌توانند حلقۀ گمشدۀ اتصال جامعۀ مدنی با حکومت باشند و شکاف‌های عمیق بین خواسته‌ها و نداشته‌ها را با تصویب قوانین محلی پُر کنند.
اصفهان و کرمان اگرچه ممکن است در رقابت بر سر جایگاه آثار تاریخی و سطح صنایع دستی هنوز رتبه تعریف شده‌ای نسبت به هم نداشته باشند اما واقعیت مسلم این است که اصفهان از نظر مدیریت توانمندی‌ها و تبلیغ ظرفیت‌های گردشگری، بسیار جلوتر حرکت می‌کند. شورای اسلامی شهر کرمان هم که با محوریت مسایل فرهنگی و اجتماعی شکل گرفته و گردشگری شهری را برند پنجمین دوره‌اش قرار داده، با توجه به اهمیت این صنعت در استان، کمیسیون گردشگری و اصناف را تشکیل داد تا به موضوعی تخصصی، نگاهی تخصصی کند. سفر رییس کمیسیون گردشگری و اصناف شورای شهر کرمان به اصفهان و حضور فعال در اجلاس هم‌اندیشی رؤسای کمیسیون‌های گردشگری شوراهای اسلامی کلان‌شهرها و مراکز استان‌ها، فرصتی بود برای گردشگری کرمان تا هم ظرفیت‌هایش را به رخ دعوت‌شدگان به این اجلاس بکشد و هم از دانش و تجربۀ اعضای شوراهای کلان‌شهرها بهره ببرد.
نقش شهرداری و شورای شهر در توسعه گردشگری چقدر است؟
رییس کمیسیون گردشگری و اصناف شورای اسلامی شهر کرمان در نشست هم‌اندیشی رؤسای کمیسیون‌های گردشگری شوراهای اسلامی کلان‌شهرها و مراکز استان‌ها در شهر اصفهان، ضمن تقدیر از برگزارکنندگان این نشست و تأثیر آن در توسعۀ گردشگری داخلی گفت: همۀ ما صنعت گردشگری را به‌عنوان یکی از محورهای توسعۀ پایدار می‌شناسیم، ولی باور نداریم این صنعت پاک و هم‌سو با محیط زیست، می‌تواند برای ما درآمد پایدار نیز به ارمغان بیاورد.
کرمان اگرچه داشته‌های بسیاری در گردشگری دارد، اما نداشته‌هایش نیز این استان را در نقطۀ کور گردشگران داخلی و خارجی قرار داده است. سیدمحمدرضا میرحسینی با بیان این‌که امکانات و ظرفیت‌های کشور به حدی است که می‌توانیم جزو مقاصد اولیۀ گردشگری در دنیا باشیم، افزود: با این حال آیا شوراهای شهر و شهرداری‌ها توانسته‌اند در توسعۀ این صنعت، تأثیرگذار و نقش‌آفرین باشند؟
وی با طرح این سوال که در زمینۀ جذب گردشگر داخلی چه کرده‌ایم، اظهار داشت: اما کشورهای همسایۀ ما در زمینۀ گردشگری، درآمدی چندین‌برابر درآمدهای نفتی کشور ما دارند.
در این میان نقش نهادهای حکومتی و اجرایی در تقویت و توسعۀ صنعت گردشگری، مهم اما کم‌رنگ است. علاوه بر سیاست‌های خارجی کشور، ایجاد زیرساخت‌های متناسب با جهان و هم‌افزایی نهادهای دولتی و خصوصی می‌تواند در توسعۀ این صنعت و در پی آن ایجاد درآمد پایدار، اشتغال و رونق اقتصادی مؤثر باشد. در همین زمینه میرحسینی با بیان این‌که جذب گردشگر خارجی متأثر از سیاست‌های دولت‌هاست، تأکید کرد: در این میان اما نقش شوراها بسیار کم‌رنگ بوده و تشکیل این‌گونه اجلاس‌ها صرفاً می‌تواند به زیرساخت توسعۀ گردشگری داخلی کمک کند.
توسعۀ گردشگری نیازمند ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی است
این‌که اول گردشگر را جذب کنیم یا زیرساخت جذب آن را فراهم کنیم، یک معادلۀ دوسویه است؛ به همین دلیل، وی هم سیاست‌ها را مهم می‌داند، هم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را ضروری و هم اراده مدیران اجرایی در ایجاد زیرساخت‌های مرتبط. او با اشاره به ضرورت ایجاد هم‌زمان زیرساخت گردشگری و جذب گردشگر در توسعۀ این صنعت گفت: به هرحال توسعۀ گردشگری نیازمند ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی است و سرمایه‌گذار نیز نیازمند توجیه اقتصادی سرمایه‌ای که در این حوزه صرف می‌کند.
در ایجاد اشتغال و رفاه اقتصادی جامعه در پی تقویت گردشگری شکی نیست. هتل ساخته شود، یا بوم‌گردی شکل بگیرد، راهنمای تور نیاز باشد، یا کافه سنتی ایجاد شود؛ هرکدام به شکلی سفرۀ تعدادی از مردمان این کشور را رنگین می‌کند. رییس کمیسیون گردشگری و اصناف شورای شهر کرمان با بیان این‌که به ازای ورود هر گردشگر خارجی، یک شغل ایجاد می‌شود، تأکید کرد: اما مردم با راه‌اندازی خانه‌های بوم‌گردی اشتغالی ایجاد کردند که بنگاه‌های اقتصادی با اخذ میلیاردها تومان وام اشتغال از دولت، نکرده‌اند.
جدای از سیاست‌های ملی و قانون‌گذاری‌های پارلمانی و هم‌چنین دولت که نقش تسهیل‌گر و اجرایی تکمیل‌کننده‌ای در این مسیر به عهده دارد، شوراهای شهر اما به وسعت اختیارات و وظایف خود می‌توانند هم راوی و رابط صنعت گردشگری شهری در بین نهادهای دولتی باشند و هم توانایی‌ها و علاقه‌مندی‌های فعالان این حوزه را ببینند و به‌کارگیرند و شهرداری‌ها نیز مصوبات مربوط شوراها را اجرا کنند. میرحسینی با بیان این‌که دولت باید رسالت خودش را در این زمینه ایفا کند، گفت: شوراها و شهرداری‌ها نمی‌توانند بار دولت را به دوش بکشند و تنها می‌توانند با معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرها به مردم کشور و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری شهری، قدم‌های مثبتی در توسعۀ صنعت گردشگری داخلی بردارند.
در راه‌کارهای توسعۀ صنعت گردشگری، ایجاد شبکه‌های گردشگری جایگاه خاصی پیدا کرده است. تورهای ویژۀ شهرهای پُربازدید را به‌عنوان بستۀ گردشگری به متقاضیان معرفی می‌کنند و صرفاً همان شهرها و مناطق را در مسیر تعریف‌شده قرار می‌دهند، اما کرمان از کاروان گردشگری جا مانده است. رییس کمیسیون گردشگری و اصناف شورا با اشاره به شکل‌گیری مثلث‌های گردشگری در کشور افزود: این راه‌کار توانسته است با گنجاندن شهر کویری مانند یزد، توسعۀ صنعت گردشگری شهری آن را به‌همراه بیاورد.
کرمان می‌تواند در سبد سفر گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.
میرحسینی چندضلعی کردن مثلث‌های گردشگری را ضروری دانست و تأکید کرد: اگر کرمان هم به‌عنوان ضلع چهارم گردشگری کشور معرفی شود، می‌تواند در سبد سفر گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.
علاوه بر جاذبه‌های تاریخی استان کرمان، مناطق طبیعی بکر و متنوع نیز ظرفیتی فوق‌العاده برای جذب گردشگر دارند. عضو شورای شهر با اشاره به وجود گرم‌ترین نقطۀ جهان در کلوت‌های شهداد و بزرگ‌ترین پیست اسکی روی چمن طبیعی دنیا در سرتشتک رابر اظهار داشت: بهتر است هم‌زمان با معرفی ایران به‌عنوان مقصد گردشگری در دنیا، شهرها و روستاهای کشور نیز معرفی شوند.
خواهرخواندگی‌ها در راستای ایجاد هم‌بستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی بین شهرها و کشورهای مختلف صورت می‌گیرد. هدف از این قرارداد، می‌تواند رونق و رواج گردشگری نیز باشد؛ به همین دلیل، رییس کمیسیون گردشگری و اصناف شورای شهر کرمان، کاربردی کردن بیشتر خواهرخواندگی‌ها بین شهرهای کشور را ضروری دانست و گفت: هم‌چنین پیشنهاد می‌شود با استفاده از توانمندی‌های شهرداری‌ها، شهرهای با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بیشتر به مردم معرفی شوند.
میرحسینی با اشاره به تأثیر برگزاری هفته‌های فرهنگی در شهرهای مختلف کشور بیان کرد: در هفتۀ فرهنگی کرمان، مناسبت‌های بسیاری مدنظر قرار گرفتند، اما بزرگداشت خواجوی کرمانی به‌عنوان هفتۀ فرهنگی کرمان، در شورای اسلامی این شهر ثبت شد. این تصمیم در راستای معرفی ظرفیت‌های گردشگری کرمان به شهروندان شهرهای مختلف در کمیسیون گردشگری و اصناف شورا اخذ شده و می‌تواند الگوی مناسبی برای توسعۀ گردشگری شهری در سایر استان‌ها باشد.
علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی و رویدادهای ملی و مذهبی، صنایع دستی و آثار هنری نیز در توسعۀ صنعت گردشگری و ایجاد درآمد پایدار نقشی بی‌بدیل دارند. ایران، مهد صنایع دستی جهان است، اما کم‌توجهی‌ها، این سرمایه را به کشورهای کپی‌بردار چین، پاکستان، افغانستان و امارات سوق داده است. تنها راه حفظ هویت و اصالت صنایع دستی کشور، تقویت و تبلیغ آن و ورود شناسنامه‌دار به بازارهای جهانی است. رییس کمیسیون گردشگری و اصناف شورای شهر کرمان با بیان این‌که صنایع دستی هویت ملت‌ها و میراث معنوی کشورهاست، گفت: صنایع دستی، دستاوردی است که از گذشته برای نسل امروز به‌جا مانده است.
سیدمحمدرضا میرحسینی با اشاره به پته، فرش کرمان و گلیم شیرکی‌پیچ سیرجان افزود: صنایع دستی بسیار زیبایی در کشور به‌ویژه در استان کرمان تولید می‌شود که به‌عنوان سرمایه‌های معنوی، بخشی از اشتغال خُرد در خانه‌های مردم بوده و به اقتصاد آن‌ها کمک می‌کند.
کشورهای خارجی با کپی از صنایع دستی اقتصاد کشور را متزلزل می‌کنند
وی ضمن هشدار نسبت به خطراتی که صنایع دستی کشور را تهدید می‌کند، اظهار داشت: کشورهای خارجی مثل چین، با کپی از صنایع دستی ما، به کیفیت صنایع دستی آسیب زده و اقتصاد کشور را متزلزل می‌کند.
در نشست پایانی این اجلاس دوروزه که معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی کشور، شهردار اصفهان، رؤسای کمیسیون‌های گردشگری مراکز استان‌ها و خانم غاده حجاوی، رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی حضور داشتند، پیش‌نویس تفاهم‌نامه مورد بررسی قرار گرفت و مصوب شد این نشست‌ها به‌صورت فصلی در مراکز استان‌ها برگزار شود و اصفهان نیز محل دبیرخانۀ موقت این اجلاس باشد.
هم‌چنین مقرر شد شناخت و معرفی ظرفیت‌های گردشگری هر استان در نشست‌های بعدی مدنظر قرار گرفته و زمینۀ خواهرخواندگی بین شهرهای کشور فراهم شود.
تدوین سند راهبردی گردشگری شهرها و مراکز استان‌ها، شناخت موانع توسعۀ گردشگری، جلب مشارکت‌های سرمایه‌گذاری، معرفی روز فرهنگی شهرها، بازاریابی صنایع دستی و استفاده از ظرفیت تبلیغاتی شهرها، از مسایل مطرح‌شده در اجلاس هم‌اندیشی رؤسای کمیسیون‌های گردشگری شوراهای اسلامی کلان‌شهرها و مراکز استان‌ها در اصفهان بود.
فاطمه آرا
