فهیمه رضاقلی- برای اطلاع از مشکلات دوچرخه‌سواری در سطح شهر، با چهار نفر از دوچرخه‌سوارانی که تجربه‌ی فراوانی از رکاب زدن در شهر دارند، گفت‌وگوی کوتاهی داشتم و از مشکلات و مخاطرات دوچرخه‌سواری در شهر، درخصوص مسیر دوچرخه‌ی خیابان سپه، مسیرهای پیشنهادی برای تبدیل شدن به دوچرخه‌راه، راهکارهای فرهنگ‌سازی برای گسترش دوچرخه‌سواری و اصلاح رفتارهای ناشایست رانندگان با دوچرخه‌سواران و نکات ایمنی و حفاظتی که هر دوچرخه‌سواری لازم است رعایت کند، نظرشان را پرسیدم. آنچه می‌خوانید پاسخ‌های امید ابراهیمی، کارشناس مرمت و فعال گردشگری، عادله اسدی، کارشناس ارشد طراحی شهری، ناصر کاکویی‌نژاد، گردشگر دوچرخه و شهداد کلانتری، گردشگر دوچرخه به این سوالات است.
پاسخ‌ها براساس ترتیب الفبای نام‌خانوادگی مصاحبه‌شوندگان آورده شده است.
امید ابراهیمی؛ دوچرخه‌سوار؛ کارشناس مرمت و فعال گردشگری
دوچرخه‌سواران برای حفظ امنیت خود قوانین را رعایت کنند
دوچرخه‌سواری در کرمان کلاً مشکل است چون هیچ‌کس حق و حقوقی برای یک دوچرخه‌سوار متصور نیست. آنها را تصور اغلب مردم این است که خیابان محل عبور خودروهاست و حق تقدم حتماً با خودرو است؛ خودروسوارها جلوی دوچرخه می‌پیچند، پشت چراغ قرمز مسیر را برای دوچرخه‌ها می‌بندند و اجازه نمی‌دهند دوچرخه رد شود؛ بدون توجه به حضور دوچرخه‌سوارها خودروی خود را از پارک بیرون می‌آورند و درب خوردرو را باز می‌کنند که این کار تا به حال برای تعداد زیادی از دوچرخه‌سواران خطر‌ساز شده. بدتر از همۀ اینها موتورسواران یا رانندگانی هستند که عمداً دوچرخه‌سواران را آزار می‌دهند با کارهایی مثل پرتاب شیء به سمت آنها، پیچیدن جلوی دوچرخه یا بوق زدن بدون دلیل که موجب به هم خوردن تعادل دوچرخه‌سوار می‌شود.
در مورد مسیر دوچرخۀ خیابان سپه، بهتر بود ابتدایی برای مسیر در نظر گرفته می‌شد. برای مثال از خیابان گلبازخان که سال‌های پیش ایجاد شد و خیابان پهنی هم در مرکز بافت تاریخی و مجاورت بازار است، مسیر شروع می‌شد و به خیابان معلم و سپس سپه می‌رسید. اما درخصوص ایرادهایی که به کم بودن عرض خیابان سپه وارد شده، باید بگویم اغلب خیابان‌های شهر کرمان کم‌عرض هستند و مشکل ترافیک دارند. کسانی که این ایراد را مطرح کرده‌اند کاش می‌گفتند در کرمان به‌جز چند بلوار، کدام خیابان استاندارد یا کم‌ترافیک است؟
پیشنهاد من برای مسیر دوچرخه، مسیر فرودگاه تا میدان آزادی و سپس از آزادی به سمت مشتاق و در ادامه تا دامنۀ شیوَشگان است که مکان مناسبی برای ورزش دارد اما در حال حاضر از این پتانسیل و آرامشی که دارد، استفاده نمی‌شود. می‌توان مسیرهای دیگری را به آن اضافه کرد تا تمام مردم برای انجام کارهای روزمره‌ی خود بتوانند به‌راحتی با دوچرخه تردد کنند.
برای فرهنگ‌سازی سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی با کمک سازمان‌های مردم‌نهاد به تبلیغات گسترده در شهر بپردازند تا مردم این قضیه را درک کنند که دوچرخه‌سواری چقدر می‌تواند برای‌شان مفید باشد. متأسفانه در تبلیغات ضعف داریم؛ صدا و سیما هیچ برنامه و تبلیغی برای دوچرخه ندارد فقط در همان خیابان سپه بنرها و تبلیغات شهری دوچرخه را می‌بینیم. شهردار کرمان هم چندین بار در مناسبت‌های مختلف برای فرهنگ‌سازی با دوچرخه تردد کردند اما دائمی نبود. کاش این حرکت‌ها برای مدیران ادارات کرمان جزو اولویت‌ها قرار می‌گرفت. فرهنگ‌سازی درخصوص دوچرخه‌سواری نیاز به حمایت راهنمایی و رانندگی از دوچرخه‌سواران و برخورد جدی با متخلفان دارد به‌خصوص کسانی که در مسیرهای دوچرخه تردد یا پارک می‌کنند.
دوچرخه‌سواران برای محافظت از خود ابتدا باید قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت کنند؛ معمولاً از گوشۀ سمت راست خیابان‌ها عبور کنند، حتماً از کلاه، عینک و دستکش استفاده کنند؛ از آینه‌های کمکی برای دیدن بهتر پشت سر استفاده کنند؛ برای تردد شبانه از چراغ شبرنگ دوچرخه و لباس‌های رنگ روشن استفاده کنند و تا زمانی که شرایط ایده‌آل برای دوچرخه‌سواری فراهم نشده، با سرعت پایین و دقت بیشتر تردد کنند.
عادله اسدی؛ دوچرخه‌سوار، کارشناس معماری و کارشناس ارشد طراحی شهری:
دوچرخه‌سواری به نفع همۀ ماست
تردد در شهر برای دوچرخه‌سواران مشکل است همانطور که برای پیاده‌ها و افراد کم‌توان دشوار است. پیاده‌روها به هم وصل نیستند، خیلی جاها رمپ وجود ندارد و شما نمی‌توانید یک مسیر را پیوسته ادامه دهید و در میان حرکت مجبور هستید وارد خیابان شوید و خطر حرکت تند ماشین‌ها را به جان بخرید. هنگام تردد شبانه اگر چراغ خیلی خوب نداشته باشید، ممکن است داخل چاله بیفتید. پیاده‌روها جای امنی برای دوچرخه‌سواران نیست، تعداد کُندروها هم محدود است. ماشین‌ها چسبیده به هم هستند و شما نمی‌توانید در بین آنها به آسودگی حرکت کنید آن هم در گرمای ناشی از دود خودروها.
در مورد مسیر خیابان سپه، با توجه به رشتۀ تحصیلی‌ام باید بگویم براساس استاندارد جهانی، وقتی لاین‌های حرکتی در مسیرهای شهری کمتر باشد، ناخودآگاه ترافیک کمتری داریم. وقتی در یک خیابان درخت‌ها قطع می‌شود و فضای بیشتری به خودروها داده می‌شود، ترافیک هم بیشتر خواهد شد. در صورتی که هر چه لاین‌های عبوری کمتر باشد، ترافیک، کمتر و روان‌تر خواهد بود. خیابان سپه در مجاورت بیمارستان باهنر قرار دارد، بیمارستان پارکینگ بزرگی دارد و خودروهای بسیار زیادی را می‌تواند در خود بگنجاند بنابراین هیچ همراه بیماری نیاز ندارد ماشینش را در خیابان سپه پارک کند. یک پارکینگ دیگر هم انتهای خیابان سپه هست؛ با این تفاسیر توقف در سمت چپ خیابان سپه ممنوع است. با ایجاد مسیر دوچرخه در این خیابان خودروها تصمیم دیگری برای پارک می‌گیرند چنانچه قبل از آن هم پارک خودرو در این خیابان قانونی نبوده، ضمن اینکه حداکثر 30 خودرو می‌تواند در این خیابان پارک شود که قابل مقایسه با حجم خودروی پارکینگ نیست. این مسیر برای تفریح نیست قرار است شما را به مقصدتان برساند و شما در آن تردد کنید بنابراین این ایراد که موجب ترافیک می‌شود به هیچ عنوان به‌جا نیست. علاوه بر این، ادامۀ طرح مسیر دوچرخه از خیابان سپه تا پارک نشاط است، پارک نشاط فضای امنی برای دوچرخه‌سواری است و جزو مناطق قدیمی کرمان محسوب می‌شود. من به‌عنوان یک دوچرخه‌سوار که دانشی هم در زمینۀ طراحی شهری دارم، مسیرهای دوچرخه‌ای که توسط شهرداری اجرا می‌شود را مناسب و کاربردی می‌دانم. مهم‌ترین چیز برایم فراهم شدن امکان تردد امن در شهر است. ما فضاهایی ازجمله جنگل قائم، پارک جنگلی و قلعه‌دختر را در کرمان داریم که عبور از کنار آنها بسیار لذت‌بخش است. این حق ماست که ضمن تردد برای رسیدن به مقصد خود، از فضای شهر هم لذت ببریم.
برای فرهنگ‌سازی کاری نمی‌شود مگر اینکه در هر خانه یک دوچرخه‌سوار باشد. شما اگر بدانید خواهر، برادر یا پدر خودتان رکاب می‌زنند نگران امنیت آنها می‌شوید و برای دوچرخه‌سواری که از کنار خودروی شما عبور می‌کند، یک فضای امن ایجاد می‌کنید. فرهنگ را نمی‌شود به مردم تزریق کرد.
مشکلات خانم‌های دوچرخه‌سوار ریشۀ فرهنگی دارد اما نسبت به سال‌های قبل خیلی بهتر شده و پذیرش مردم بیشتر شده. اما هنوز هم گاهی اصطلاحا متلک گفته می‌شود، گاهی با ماشین جلوی ما می‌پیچند و من این تجربه را بارها داشته‌ام. معتقدم با تردد بیشتر خانم‌های دوچرخه‌سوار در سطح شهر اوضاع به‌تدریج بهتر می‌شود. رعایت نکردن فاصلۀ موتورها و خودروها از دوچرخه‌سواران به‌شدت روی تعادل و آرامش آنها اثر می‌گذارد. مردم باید بدانند دوچرخه‌سواری به نفع همۀ ماست، ریه‌های ما پر از سرب شده و هیچ‌کس جز خودمان نمی‌تواند به دادمان برسد؛ از همدیگر حمایت کنیم.
ناصر کاکویی‌نژاد؛ دوچرخه‌سوار و گردشگر دوچرخه
پشت سر دوچرخه‌سوار بوق نزنید
دوچرخه‌سواری در همه‌جای کشور ما مشکل دارد و مختص کرمان نیست. دلایل متعددی هم دارد ازجمله نبود زیرساخت و مسیر دوچرخه. مردم باید برای کسی که دوچرخه را به‌عنوان وسیلۀ نقلیۀ خود انتخاب کرده، ارزش قایل شوند کسی که حاضر شده از خودرو استفاده نکند تا از آلودگی هوا کم کند. رانندگان خودرو با یک لبخند و برخورد خوب موجب دلگرمی دوچرخه‌سواران می‌شوند. من کسانی را می‌شناسم که چند بار برای رفتن سر کار، خرید و کارهای روزانه از دوچرخه استفاده کرده‌اند و آنقدر مشکلات و رفتار زننده دیده‌اند که عطای دوچرخه‌سواری در شهر را به لقایش بخشیدند و ترجیح می‌دهند از دوچرخه برای تفریح و ورزش استفاده کنند نه یک وسیلۀ نقلیه.
با توجه به اینکه ساختمان قدیم شهرداری در خیابان سپه قرار دارد، حدس می‌زنم ایجاد نخستین مسیر دوچرخه در این خیابان یک کار نمادین بوده، اما به هر حال برای شروع خوب است. هر کار اجرایی و عمرانی که انجام می‌شود حرف و حدیث‌هایی دارد اما نفس اینکه شهرداری و شهردار محترم این کار را شروع کردند باارزش است و باید قدر دانسته شود.
خواهشم این است که شهردار و تیمی که مسیرهای دوچرخه را طراحی می‌کنند، ابتدا از خانم‌ها و آقایان دوچرخه‌سوار نظرخواهی کنند تا مسیرها کاربردی‌تر باشد. شاید نکات کوچکی باشد که به نظر مسئولان نیاید اما کسی که این مسایل را از نزدیک لمس و تجربه کرده، بهتر می‌داند چه مشکلاتی وجود دارد. همین که مسیرهای دوچرخه کم‌کم ایجاد شوند، چشم رانندگان و عابران پیاده با دوچرخه‌سواران آشنا می‌شود و به حضور آنها عادت می‌کنند. مسیرهای دوچرخه باید حتماً توسط راهنمایی و رانندگی پشتیبانی شود و با رانندگانی که به مسیرهای دوچرخه تعرض می‌کنند، به‌شدت برخورد شود. برای ایجاد یک مسیر دوچرخه هزینه شده و بخشی از یک خیابان به دوچرخه‌سواران اختصاص داده شده اگر خودروهایی وارد این مسیر شوند و در این مسیر پارک کنند، کم‌کم تصور می‌شود که در مسیر دوچرخه هم می‌توانند تردد کرده و خودروی خود را پارک کنند. در اوکراین در یک اقدام نمادین، خودرویی را در مسیر دوچرخه گذاشتند و یکی از بالاترین مقامات این کشور با ماشین زرهی از روی آن ماشین رد شد برای اینکه نشان دهد مسیر دوچرخه حرمت دارد و کسی که به این مسیر تعرض کند، به‌شدت مجازات می‌شود.
خیلی مهم است که دوچرخه‌سواران از خود مراقبت کنند؛ همانطور که شما بدون کفش از خانه بیرون نمی‌آیید بدون کلاه ایمنی هم نباید سوار دوچرخه شوید. هنگام عبور از خیابان حتماً در فاصلۀ یک‌متری خودروها عبور کنند؛ راننده‌ها هم باید این فاصله را جداً رعایت کنند و پشت سر دوچرخه‌سوار بوق نزنند. دوچرخه‌سواران تغییر مسیر خود را با دست راست و چپ نشان دهند. هنگام تاریکی حتماً باید دیده شوند و به همین منظور همیشه باید جلیقۀ شبرنگ همراه‌شان باشد که با تاریک شدن هوا روی لباس‌شان بپوشند. چراغ خطر عقب و جلو و پدال شبرنگ نیز حتماً داشته باشند.
شهداد کلانتری؛ گردشگر دوچرخه و کارشناس ارشد عمران و سازه
دوچرخه‌ام را کجا پارک و قفل کنم؟
بخشی از مشکلات عمده شامل نبود مسیر استاندارد دوچرخه و نبود جایگاه‌هایی برای اجارۀ دوچرخه است. در حال حاضر من مسافت خانه تا میدان آزادی را با تاکسی می‌روم و نمی‌توانم دوچرخه را با خودم ببرم اما اگر ایستگاه کرایۀ دوچرخه باشد دوست دارم از آزادی تا باغملی یا حتی مشتاق را با دوچرخه‌های که اجاره می‌دهند طی کنم. مشکل دیگر، نبود مکان‌هایی مطمئن برای قفل کردن دوچرخه است. برای مثال در جلوی پاساژ آزادی اصلاً مکانی برای قفل کردن دوچرخه نیست یا در مسجد صاحب‌الزمان مکانی ویژۀ دوچرخه نیست. من وقتی دوچرخه را جایی قفل می‌کنم باید تمام تجهیزاتش را باز کنم و همراهم ببرم که دزدیده نشوند.
در مورد مسیر خیابان سپه، تخصصی در این زمینه ندارم اما معتقدم برای شروع خوب است. مسیر دوچرخۀ بلوار جمهوری هم که در حال ساخت است، مسیر مناسبی است.
مسیرهای پیشنهادی من برای دوچرخه‌راه، بلوار حجاج، بلوار جمهوری، اطراف مسجد صاحب‌الزمان، بلوار امام رضا از چهارراه فرهنگیان به سمت شهرک افضلی‌پور و بلوار جهاد است. در حال حاضر مسیر دوچرخۀ هفت‌باغ برای دوچرخه‌سواران ناایمن است و نیاز به اصلاح دارد. یکی از نکاتی که رانندگان خودروها باید بدانند اثر منفی صدای بوق بر تعادل دوچرخه‌سواران است. رانندگان معمولاً نمی‌دانند صدای بوق در بیرون چند برابر هست و تمرکز دوچرخه‌سواران را به هم می‌زند. چیزی که بارها دیده‌ام عدم توجه رانندگان خودرو به حضور دوچرخه‌سواران هنگام باز کردن درب خودرو یا چرخش به راست برای پیچیدن داخل کوچه است.
