در روزهای اخیر خبری با این عنوان جلب توجه کرد: طرح دیده‌بان حقوق همسایه با هدف فعالیت در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در محلات شهر کرمان اجرا خواهد شد.
خواندن این خبر سبب شد تا برای آشنایی بیش‌تر با این طرح با دکتر کوروش احمدیوسفی،معاونت اجتماعی فرماندهی نیروی انتظامی کرمان گفت‌وگو کنیم.
طرح دیده‌بان حقوق همسایه چیست؟
طرح دیده بان حقوق همسایه در واقع طرحی است که فرماندهی نیروی انتظامی کرمان بر اساس مطالعات تحقیقی که بین اقدامات فرهنگی اجتماعی پلیس ایران و سایر کشورها انجام داد،پیشنهاد داده است. این طرح در پلیس فدرال آمریکا و همچنین در فرانسه در حال انجام است؛ اما در این دو کشور طبق مقررات و شرایط خاص آن کشورها طراحی شده است.
طرحی که ما در کرمان پیشنهاد دادیم هم ذاتا و هم ماهیتا با آن طرح‌ها تفاوت‌های فراوانی دارد. ما با مراجعه به اسناد بالادستی به ویژه اسناد دینی‌مان بسترهای جامع‌تری در اختیار داریم. به همین سبب طرح ما فقط در عنوان با دیگر طرح‌های مشابه در سطح جهان مشترک می‌باشد.
چه عاملی سبب تدوین این طرح شد؟
تدوین این طرح هم به آموزه های دینی و هم به نیازهای روز جامعه برمی‌گردد.
می‌دانیم رفتارها و سبک زندگی انسان بر اساس علت‌ها و بسترهای متعددی انجام می‌شوند دراین طرح ما به دنبال این علت‌ها هستیم و رویکردمان را از معلول محوری به علت محوری تغییر داده ایم.
چه کسانی دراین طرح با شما همکاری می‌کنند؟
همان‌طور که گفتم رفتارها بر اساس علت‌های متعددی انجام می‌شوند. هرکدام از رفتارهای انسان پیش زمینه‌های فرهنگی اقتصادی و اجتماعی دارند و حالا که پایه کار ما بر اساس این علت‌ها و این رفتارهاست پس همهی سازمان‌ها، ارگان ها و ادارات در حوزه‌های گوناگون در این طرح سهم و نقش دارند ودر این طرح درگیر خواهند شد. همراه و مسئول‌سازی که شکل بگیرد، سازمان ها و ادارات از جزیره‌ای عمل کردن و موازی کاری خارج خواهند شد و همهی ما می‌دانیم که این نوع جزیره‌ای عمل کردن تا به حال تاثیر زیادی نداشته است. اعتقاد ما بر این است که اگر نیروی انتظامی با تخلف و نابهنجاری‌های اجتماعی روبه رو است به دلیل ضعف‌هایی ست که خودمان در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی داشته ایم. سازمان‌ها و نهادهای ما اگر به همهی وظایف‌شان خوب عمل کنند میزان جرم و جنایت تا اندازه‌ی بسیار زیادی کاهش پیدا خواهد کرد؛ برای مثال سرقت‌ها و بسیاری از انحراف‌های اخلاقی بر اساس نیازهای اقتصادی انجام می‌شود و ما باید برای این علت راهکاری پیدا کنیم.
نقش مردم، ادارات و سازمان‌ها را در این طرح چگونه تعریف کرده‌اید؟
طرح طوری برنامه‌ریزی شده است که همکاری و همیاری مردم محله را می‌طلبد. در عمل مردم در قالب گروه‌های تعریف شده ورود پیدا می‌کنند. اقداماتی انجام می‌دهند و در این مسیر مطالبه‌گری می‌کنند. سازمان‌ها و نهادها در این طرح هم‌سو می‌شوند و در چارچوب قانون، کارشان را انجام می‌دهند. پس خود مردم کار را پیش خواهند برد.
برای اجرای این طرح نیروی انتظامی با سازمان‌ها و ادارات مربوط جلساتی برگزار می‌کند و بر اساس این جلسات سهم و نقش هر سازمانی تعیین می‌شود.
نقش شهروندان در اجرایی شدن این طرح چیست؟
یازده نفر از افراد مرجع و نخبه‌ی آن محله انتخاب می‌شوند. در حقیقت افرادی انتخاب می‌شوند که ضمن داشتن مقبولیت در میان هم‌محله‌ای‌ها، هم تخصص و مهارت و هم روحیه‌ی همکاری و کمک به هم نوع را داشته باشند. این افراد را به عنوان اعضای شورای دیده‌بان حقوق همسایه معرفی می‌کنیم. این افراد مدیریت طرح را در آن محله بر عهده دارند. این شورای یازده نفره با محوریت امام جماعت یا ریاست هیات امنای اصلی‌ترین مسجد محل تشکیل خواهد شد. عضویت در کارگروه ها هیچ محدودیتی نخواهد داشت و همهی افراد می‌توانند در این کارگروه‌ها عضو شوند.
از کارگروه نام بردید، منظورتان از کارگروه چیست؟
ما در این طرح سه کارگروه تعریف کرده‌ایم که کار در این کارگروه‌ها پیش خواهد رفت. اولین کارگروه، کارگروه اقتصاد خانگی است. دومین کارگروه مشاوره و معاضدت و کارگروه سوم هم فرهنگی اجتماعی و ورزشی نام دارد. بعد از شکل‌گیری این سه کارگروه فعالیت‌ها آغاز می‌شوند. در حوزه‌ی اقتصاد با درگیر کردن اساتید حوزه‌ی اقتصاد دانشگاه شهید باهنر شهر کرمان کارکردهای اقتصادی خانواده را تبیین کرده و نیازهای منطقه شناسایی می‌شود و این کار ادامه پیدا خواهد کرد تا جایی که مثلا منطقه‌ی محی‌آباد بستر تولید محصول شود. یعنی هر خانه به یک کارگاه تولیدی و یک محیط فروش تبدیل شود که محصول خود را عرضه کند. دراین فرایند اقتصادی از بانک‌ها تقاضای همراهی و همکاری کرده‌ایم که از مردم حمایت کنند تا افراد بتوانند کار خود را شروع کنند.
شروع یک کسب و کار حتی خانگی هم نیازمند آموزش ومهارت است. در این طرح آموزش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز را هم از طریق سازمان فنی وحرفه‌ای در اختیارشان قرارمی‌دهیم.
اجرای صحیح هر طرحی نیازمند نظارت است. چطور بر اجرای این طرح نظارت می‌کنید؟
همان شورای یازده نفره که درباره‌اش صحبت شد در عمل بحث سیاست‌گذاری راهبری و راهبردسازی را هم برعهده دارد و بازخورد گیری و نظارت هم با همان شوراست.
افراد شورا توجه می‌کنند تا بسترهای اقتصادی هر منطقه متناسب با منطقه شناسایی شود تا کار حتما به نتیجه برسد یعنی توجه می‌کنند تا هر حرکتی با مطالعه و استفاده از افراد متخصص انجام شود تا احتمال اشتباه و یا از کارکرد خارج شدن طرح به حداقل برسد.
در قسمت مشاوره و معاضدت تا به حال چه کاری انجام شده است؟
در حوزه‌ی مشاوره در حال حاضر از توان نیروی انتظامی کمک گرفته‌ایم. مشاورین را به صورت فردی و گروهی اعزام می‌کنیم تا آموزش‌هایی در حوزه‌ی خانواده به خصوص فرزندپروری، همسرداری، کنترل خشم و غیره‌انجام بدهند. بنا داریم در آینده با برگزاری کارگاه‌های اموزشی توان مشاوره‌ی افراد محله را بالا ببریم تا جایی که خود مردم نسبت به هم مشاوره بدهند و راهنمایی کنند. با این روش مسئولیت پذیری مردم نسبت به یکدیگر افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن بسیاری از تخلف‌ها کاهش می‌یابد.
در قسمت معاضدت هم بنا داریم پرونده‌ها و اختلافاتی که در محله‌ها وجود دارد در همان محله حل شود و در نهایت و در بدترین شرایط پرونده در کلانتری محل حل و فصل شود و پرونده‌ی کمتری به دستگاه قضایی ارجاع شود.
در این بین روی مساجد حساب ویژه‌ای باز کرده‌ایم تا از جایگاه مسجد استفاده بکنیم و رونق صدر اسلام را تا حد توان به مسجد برگردانیم تا به نوعی مسجد فقط محل اقامه‌ی نماز نباشد.
عملکرد این طرح در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و ورزشی چگونه خواهد بود؟
در این طرح بحث همیاری اجتماعی پر رنگ خواهد شد. بر اساس آموزه‌های دینی‌مان غنی‌ترین مدل‌های رفتاری را داریم و ما قصد داریم که این مدل‌های رفتاری را به الگو تبدیل کنیم و آن را به صورت عملی وارد زندگی کنیم. وقتی فرد آرامش روانی داشته باشد رفتارهای صحیحی از خود بروز می‌دهد؛ ما در کارگروهای فرهنگی، اجتماعی، ورزشی به دنبال این موضوع هستیم. در کنار این موارد به دنبال برنامه‌های نشاط اجتماعی به ورزش‌های همگانی هم توجه ویژه‌ای می‌شود.
در محله‌های مختلف شرایط گوناگونی حاکم است؛ هر منطقه‌ای آداب و رسوم خود را دارد؛ در تدوین این طرح به این تفاوت‌ها هم توجه شده است؟
نیروی انتظامی هر سه ماه یک‌بار برآوردهایی از حوزه‌ی استحفاظی هر پایگاه را دریافت می‌کند که این مبنایی است برای شناخت کامل هر منطقه؛ از طرفی برای درک بهتر و جامع‌تر شرایط محلات و مناطق یک سری کارهای پژوهشی هم انجام داده‌ایم. شناخت خرده فرهنگ‌ها و فولکلور‌ها را هم در دستور کارمان قرار دارد. در هر محله متناسب با آن محله طرح بومی سازی خواهد شد؛ در کنار همهی این‌ها باز فرمت‌هایی را در اختیار مردم محله قرار می‌دهیم تا هر لحظه شناخت‌مان بیش‌تر و بیش‌تر شود.
بعد از شروع طرح بحث اثربخشی مطرح می‌شود، میزان اثرگذاری این طرح را با چه شاخص‌هایی اندازه‌گیری می‌کنید؟
قطعا نتیحه‌ی کار بسیار مهم است. شاخص ما هدف ماست. یکی از شاخص‌های ما ارتقای سطح امنیت است. اعتقاد ما بر این است که بستر رفتارهای مجرمانه را از بین ببریم. واضح است که اگر فرهنگ و اقتصاد بهتر شوند امنیت هم زیاد خواهد شد. شاخص دوم، توسعه‌ی فرهنگی اجتماعی محیط و محله است. وضعیت این دو شاخص چراغ راه ما در طی مسیر خواهند بود
ورود نیروی انتظامی به این بحث فقط نوع دوستانه بوده و خواهد بود. نیروی انتظامی در اجرای فرمان رهبرمعظم انقلاب که پلیس را به عنوان یار مهربان ملت نامیدند دست به کار شده و به دنبال هیچ رویکرد تبلیغی نیست.
از چه زمانی این طرح را شروع کردید؟
مطالعه‌ی طرح از یک سال پیش آغاز شده و کار مطالعه‌ی میدانی برای اجرا را حدود یک ماه است که شروع کرده‌ایم. بعد از مطالعاتی که انجام دادیم محی‌آباد را به عنوان پایلوت انتخاب کردیم. حدود یک هفته است که با مردم، امام جمعه، اعضای شورا، شهردار و بخشدارمحی‌آباد گفت‌وگو کرده‌ایم و ان شاالله به زودی اولین جلسات اموزشی و مهارتی را نیز آغاز خواهیم کرد.
علت انتخاب محی‌آباد چه بود؟
محی‌آباد به چند دلیل انتخاب شده است. اول به خاطر شرایط جغرافیایی است که دارد. در شهر محی‌آباد هنوز پیوندهای اجتماعی با قوت زیاد وجود دارند، در کنار داشتن حداقل‌های اجتماعی و فرهنگی این منطقه از نظر اقتصادی جای کار زیادی دارد. قرار گرفتن این مسائل در کنارهم باعث شد این شهر انتخاب شود. این وضعیت برای ما حائز اهمیت است که بتوانیم شاخص‌هایمان را بسنجیم و کار را پیش ببریم.
برای شروع کار در مناطق دیگر هم برنامه‌ریزی کرده اید؟
بله. مطالعاتی در حال انجام است. هر جا که شرایط مناسب باشد، کار را کلید می‌زنیم. تا آخر سال اگر مشارکت و همکاری مردم و مسئولان در کنار ما باشد، کار را در تمام محلات آغاز خواهیم کرد. قصد داریم تمام محلات را از هر نظر خودکفا کنیم تا نیاز نباشد افراد برای تامین مایحتاج خود به سمت دیگر شهر بروند و مسافت زیادی را طی کنند. بنا داریم زیرساخت‌های رها شده را به کارگاه‌های تولیدی، بازارهای فروش و فضاهای فرهنگی و اجتماعی تبدیل کنیم و از آن‌ها بیش‌ترین استفاده را ببریم.
سخن آخر...
در پایان از تمام مسئولانی که ما را همراهی کردند، تشکر می‌کنم. هیچ نهاد و سازمانی نرفتیم مگر این‌که از ما استقبال کردند و همراه ما شدند. از مردم خوب کرمان هم که به انصاف باید بگویم مردم خوب و شریف و نجیبی داریم تشکر می‌کنم. خواهشی که از مردم دارم این است که برای توسعه‌ی وضعیت زندگی خودشان از نظر فرهنگی اجتماعی و اقتصادی مطالعه کنند، بررسی و تحقیق کنند، از اطلاعات روز دنیا و از بسترهای خدادادی بی‌نظیری که در اختیار ما قرار گرفته است بیش‌ترین استفاده را ببرند. کرمان از نظر شاخص‌های امنیتی در بالاترین سطح کشور قرار دارد. این امنیت در همهی زمینه‌ها می‌تواند بیش‌ترین استفاده را داشته باشد. کرمان سرشار از پیشینه، سرمایه و میراث ارزشمند است که بلااستفاده مانده‌اند و منتظر مردمانی هستند که به صحنه بیایند و زیرساخت ایجاد کنند و از این نعمات به نفع خود بهره ببرند.
برایتان سربلندی و اقتداری عزت‌مند آروز می‌کنیم.
فاطمه مهدی‌زاده
