پدر بزرگها و مادر بزرگها روایت میکنند که نانواهای قدیمی برای طبخ چند قرص نان از نیمه شب بیدار میشدند،
پدر بزرگها و مادر بزرگها روایت میکنند که نانواهای قدیمی برای طبخ چند قرص نان از نیمه شب بیدار میشدند، تنور را روشن میکردند و هیزم در تنور میریختند تا گرم شود؛ بعد آرد را خمیر میکردند تا صبح و هنگام پخت کاملا آماده شود و با هزار زحمت نانی تهیه میشد که به قول معروف «خوردن» داشت. نان خوشمزهای که بویش هر عابری را مجذوب نانوایی میکرد چرا که خمیر آن چند ساعتی خواب کرده بود تا به قول کرمانیها «برسد»؛ اما سوال این است: کیفیت نانهای کنونی چگونه است و نانواها برای بهبود کیفیت نان چه کارهایی انجام دادهاند؟ دیدگاه مصرفکنندگان در خصوص نان چیست؟
• استفاده از سبوس و زرد چوبهی بدون نام و نشان
«اغلب نانواییها تصور میکنند با اضافه کردن زردچوبه و بعضی از ادویهها در نان، کیفیت نان بیشتر میشود، در حالیکه معمولا این زردچوبهها درکیسههای نایلونی و بدون نام و نشان از عطاریها تهیه میشود و شنیده شده که بعضی از انواع این زرد چوبهها در واحدهای زیر زمینی نامعتبر تولید میشود که با ترکیبات شیمیایی و رنگهای غیرمجاز ترکیب میشوند؛ حال اگر فقط یک درصد از زردچوبههای موجود و فقط یک مرتبه در سال این مشکل را داشته باشند سلامت جامعه به خطر افتاده است و ممکن است به بیماریهایی مبتلا شویم که منشأ آن را نمیدانیم.» این مطالب صحبتهای آقای عبداللهزاده یکی از شهروندان است؛ وی میافزاید: نان سالم باید بدون هر گونه ادویه، زردچوبه و سایر مواد افزودنی غیرضروری باشد و عضو جدایی ناپذیر سفرهی ایرانی است، لذا بایستی در این زمینه اطلاع رسانی شود. یکی دیگر از شهروندان در این زمینه میگوید: بعضی از نانوایان، سبوس به نان اضافه میکنند که اقدام بسیار خوبی است اما بایستی به این موضوع توجه شود که سبوسهای خوراکی با سبوسهای دامی متفاوت است و در واقع کارخانهها باید کیسههای خوراکی را با نشان بهداشتی و خوراکی مشخص کنند.
• قیمت نان یک بام و دو هوا
«مدتی است که بعضی از نانواییها تحت عنوان «آزادپز» نان طبخ شده را به قیمت دلخواه عرضه میکنند یعنی نانوا چون کیسهی آرد را در بازار آزاد تهیه میکند که مبلغ ناچیزی بیشتر از آرد دولتی است، به او اختیار داده شده که نان را به قیمت دلخواه به دست مصرف کننده برساند» این مطالب صحبتهای یکی از نانوایان کرمان است؛ وی میافزاید: نانوایی دولتی که در واقع فقط آرد را به صورت سهمیه بندی دریافت میکند و باید با توجه به سرمایهگذاری که انجام داده، حقوق کارگر، فیشهای گاز، حق عضویت و مالیات ویژه، بایستی نان را به قیمت مصوب عرضه کند اما یک آزاد پز بدون سرمایه گذاری، بدون مجوز فقط با یک تنور گازی و تهیهی چند کیسهی آرد آزاد از بازار، نان را به قیمت دلخواه به مشتری میدهد و معلوم نیست که موازین بهداشتی نیز رعایت شده یا نه و این موضوع باعث رکود نانواییهای دولتی است؛ لذا بایستی دریافت مجوز و قوانین نرخگذاری در نانواییهای آزادپز نیز اعمال شود و نانی که با آرد آزاد تهیه شده قیمت مشخص داشته باشد.
• آموزش به نانوایان راه ارتقای کیفیت نان
خانم رمضانی که در صف انتظار خرید نان در یکی از نانواییهای خیابان شیخاحمد کافی ایستاده میگوید: اغلب نانواییهای این منطقه تنور دوار دارند که پخت آنها مشابه است و معمولا نان بیکیفیت و به اصطلاح به صورت لاستیک تولید میکنند و مشتریان مجبورند از سطح شهر نان دلخواه خود را تهیه کنند؛ لذا این نانواییها مشتریان خود را از دست میدهند و در نتیجه اغلب اوقات فعالیت ندارند، اما راه ارتقای کیفیت نان را هم نمیدانند حال اگر برنامهریزی شود تا هر نانوایی این منطقه به لواش، سنتی و یا سنگکی تبدیل شود و نوع پخت بهتری داشته باشند، مشتری با هر ذائقهای راحت میتواند نان مورد نیاز خود را تهیه کند.
• سوپر مارکتها نان فروشگاه را از نانواییهای معتبر تهیه کنند
بارانی یکی از شهروندان که به علت مشغلهی کاری مجبور است نان مورد نیاز خود را، ساعات پایانی شب از سوپر مارکت محله تهیه کند میگوید: نانهای موجود در این فروشگاه بسیار کوچک و بیکیفیت است و تحت عنوان نان خانگی در منزل تهیه میشود، که معلوم نیست توسط چه شخصی و چگونه و با چه شرایط بهداشتی تولید شده است، لذا بایستی سوپرمارکتها نان را از نانواییهای معتبر تهیه کنند، آدرس نانوایی را بر روی سبد نان درج کنند و این حق مصرف کننده است.
• نانواییهای کشیک رامعرفی کنید
ابراهیمی که کارمند است و ساعت دو بعدازظهر از محل کار به خانه میرود، می گوید: من و همسرم کارمندیم وعصرها نیز مشغلهی کاری داریم. وقتی ساعت دو بعدازظهر به سمت خانه میرویم همهی نانواییها تعطیلاند و ما همیشه از نان سرد سوپرمارکتها استفاده میکنیم؛ چه اشکال دارد که نانواییهای خیابانهای اصلی تا ساعت سهونیم عصر پخت داشته باشند و یا ساعات کاری آنها به صورت رسمی تغییر کند تا کارمندان نیز بتوانند از نان گرم بهره ببرند.
• اضافه کردن کنجد و افزایش قیمت نان
بعضی از نانواییهای سطح شهر با اضافه کردن کنجد، قیمت نان را افزایش می دهند.
یسنا اکبری شهروند دیگری است که از یکی از نانواییها، نان بربری تهیه کرده و میگوید این نانوایی فقط نان کنجددار تولید میکند و تصور میکند که کیفیت نان افزایش یافته و علی رغم اینکه نانوایی دولتی است قیمت نان را نیز افزایش داده، اما من نسبت به کنجد حساسیت گوارشی دارم و نان ساده را دوست دارم ولی مجبورم به علت نزدیکی این نانوایی از این نوع نان استفاده کنم.
مصرفکنندگان در بحث نان نظرهای فراوان داشتند؛ عدهای میگفتند نان سنگک هر چه نازکتر باشد کیفیت بهتری دارد اما نانوا برای حفظ وزن مصوب مجبور است نان بدون کیفیت تولید کند؛ عدهای دیگر کیفیت نانهای تولید شده در نانواییهای با تنورهای خشتی و آجری را سالمتر میدانستند؛ بعضی دیگر از مشکل دائمی پول خرد و فقدان دستگاه کارتخوان در نانواییها گله داشتند.
• انجمن حمایت از مصرفکنندگان خواستار ارتقای شبکهی نان
رامین جعفری رئیس انجمن حمایت از مصرفکنندگان در خصوص مطالب شهروندان میگوید: با توجه به ضرورت بهبود شاخصهای مذکور که همگی در رابطه با ارتقای سطح سلامت نان و معیشت شهروندان است و نیز برای قوانین حمایتی در خصوص سلامت شبکهی عرضهی نان مصرفی جامعه، تمام راههای ممکن باید بررسی شود تا به ایدهآلهای تعیین شده دست یابیم. برنامه ریزی در جهت ارتقای شبکهی تولید و توزیع نان از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که سلامت، محور توسعهی پایدار بوده و نان به عنوان عضو جداییناپذیر سفرهی ایرانی بر سلامتی تاثیرگذار است.