گردشگری شهری
یکی از مهمترین زیر بخشهای صنعت گردشگری است
شورای جهانی سفر و گردشگری در آخرین ارزیابی سالانه و گزارش خود اثرات صنعت گردشگری را بر اقتصاد و اشتغال جهان به تازگی منتشر کرده که بر این اساس 185 کشور در 25 منطقه جهان مورد سنجش قرار گرفتهاند
بر این اساس سهم سفر و گردشگری 4/10 درصد تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده است و در همین رابطه نزدیک به 320 میلیون شغل معادل 10درصد از کل شاغلین جهان را در بر گرفته که هر دو عدد رقمهای قابل توجهای هستند. اکنون با توجه به مولفههایی چون افزایش شمار خانوارهای طبقه متوسط و رشد قابل توجه مخارج جهانی مصرف کنندگان به ویژه تحت تاثیر اقتصادهای نو ظهور دنیا و کشورهایی چون چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی و... همچنان شاهد رشد نزدیک به 4 درصدی این صنعت در دنیا هستیم که این رشد از سال 2010 روند مناسبی را در پیش گرفته است. در سال 2018 از هر 10 شغل یک شغل مربوط به بخش سفر و گردشگری است و نکته با اهمیتتر این است که از سال 2013 تا امروز بیش از 20 درصد از کل مشاغلی که در دنیا ایجاد شده توسط این بخش بوده که نشان از پویایی و قدرت این صنعت در دنیای امروز ما دارد و انتظار میرود این روند در سال 2019 تولید بیش از 328 میلیون شغل را رقم خواهد زد و با توجه به ماهیت و کارکرد گردشگری تاثیر قابل توجهای بر اشتغال زنان، جوانان و گروههای محروم جامعه جهانی داشته باشد عددی که طی 10 سال آینده بیش از 420 میلیون شغل را به گردشگری و بخشهای تابعه اختصاص خواهد داد. نوروز در پیش است و کشور ما نیز که در سالهای اخیر حرکت تازهای را در مسیر بهرهبرداری از این صنعت ارزشمند آغاز کرده در تکاپوی تاثیر پذیری بیشتر حوزههای مختلف از بحث سفر و گردشگری است. بر اساس اعلام مرکز آمارایران 113 میلیون سفر در نوروز 1397 در کشور انجام شده که رقم قابل توجهی خواهد بود اگر ساز و کار لازم برای بهرهگیری از این ظرفیت فراهم باشد. در این بین اگر چه هر ساله شاهد تنوع محصولات گردشگری در کشور هستیم اما همچنان گردشگری شهری یکی از مهمترین و پیچیدهترین زیر بخشهای صنعت گردشگری محسوب میگردد که به نسبت جزو بخشهای جدید این فعالیت گسترده و پویاست که حدود دو دهه از طرح موضوع آن در محافل علمی و آکادمیک میگذرد. گردشگری شهری امروزه عامل بسیار مهمی در توسعه شهرهاست به ویژه اینکه یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار، فرصت بزرگ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای کلان شهرها و مادر شهرها محسوب میگردد که روز به روز بر اهمیت آن در برنامههای مدیریت شهری افزوده میشود. امروزه در برنامههای توسعهای تاثیر گردشگری شهری بر 4 مولفه توسعه پایدار (پایداری اجتماعی، پایداری کالبدی، پایداری محیطی و پایداری اقتصادی) مورد توجه قرار دارد به ویژه اینکه طی دهههای اخیر یکی از بزرگترین تغییرات در عرصه رقابت شهرها تغیر رویکرد از توسعه صنعتی روند آرامی را به سمت توسعه گردشگری طی کرده و همچنان هر ساله شاهد شتاب بیشتری در این تغییر رویکرد هستیم. گردشگری شهری بخشی از گذران اوقات فراقت است که در محدوده سکونت شهری شهروندان و فضاهای باز درون شهری از جمله پارک ها، مراکز خرید، مراکز فرهنگی و ورزشی، سایتهای تاریخی و ... شکل میگیرد. حرکت مدیریت شهری جهت بهبود این فضاها نقش مهمی در تاثیر پذیری شهر از دیگر بخشهای صنعت گردشگری دارد و بحث «شهر گردشگر» بر همین مبنا تعریف میگردد. فعالیتهایی چون عمران گردشگری، نوسازی بافتهای تاریخی، بازسازی فضاهای تفریحی در این حوزه با ارایه تسهیلات مناسب کمک شایانی به توسعه پایدار شهری میکند. تغییر نگرش مسولین و شهروندان، ارایه رفتارهای مناسب با گردشگران، تعریف پروسه و فرایند ارایه اطلاعات مورد نیاز گردشگران، بسط مراکز فرهنگی و به ویژه فرهنگسراها و نیز تربیت نیروی متخصص بخشی از نیازها و الزامات توسعه این فعالیت محسوب میگردد. در چارچوب این حرکت چند جانبه شاهد بهبود فضاهای شهری، پاکیزکی، درآمد پایدار و ارتقا سطح زندگی شهروندان هستیم و در کشور ما نیز این جریان روند بهبود فضاهای شهری را گسترش میدهد چرا که این صنعت بر ساختارهای فضایی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی عصر پسامدرن در جامعه حال حاضر شهری ما تاثیرگذار و تاثیر پذیر است.
در این بین نگاهی به ظرفیتها و مزیتهای شهر کرمان به عنوان یکی از کلان شهرهای کشور و بزرگترین شهر جنوب شرق الزام توجه بیشتر و جدیتر مسولین و دست اندرکاران به توسعه گردشگری شهری را بیش از همیشه نشان میدهد. شهری که بیش از 120 اثر تاریخی در فهرست میراث ملی دارد و آثار ارزشمندی همچون بازار و مجموعههای تاریخی و قلعهها، خانه باغها و بسیاری آثار ارزشمند تاریخی را در دل خود جای داده است. بیش از 150 واحد انواع تاسیسات گردشگری شامل 30 فضای اقامتی شامل هتلهای یک تا 5 ستاره، اقامت گاههای سنتی، مهمانپذیرها، هاستلها، دفاتر خدمات مسافرتی و صدها رستوران و مجموعه غذایی و فضاهای تفریحی و سرگرمی هنوز به شکل شایستهای از این مزیتها و ظرفیتها بهره برداری نکرده است شهری که مرکز ثقل اداری، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این بخش جغرافیایی کشور محسوب میشود و با داشتن بیشترین عناصر و جاذبهها از شرایط مناسبی جهت توسعه گردشگری شهری برخوردار است. در این راه تعریف یک چشم انداز با برنامههای کوتاه مدت و میان مدت الزامی است. پیش از این برنامه کرمان 1400 نمونهای از حرکت در یک مسیر مشخص بود که اگر چه هرگز فرصت عرض اندام پیدا نکرد و مسیر جدی را پیش نگرفت اما همچنان می توان تا تحقق 1400 با جدیت در چارچوب یک برنامه استراتژیک و راهبردی شتاب قابل توجهای به این فعالیت بخشید تا شاهد بهبود کیفیت فضاهای شهری بیشتری بود که غایت آن ارتقا سطح زیستی شهر برای شهروندان و گردشگران خواهد بود. توسعه رویداد محور و افزایش مشارکت شهروندان تمرین تازهای برای شهر کرمان در سال 1398 است که بسته نوروزی «نوبهار کرمان» میتواند نمونه خوبی برای رویکرد جدید مدیریت شهری باشد جایی که بیش از 700 ساعت انواع برنامه های فرهنگی برای قشرهای مختلف، ساخت و بهره برداری از المان های مختلف، ایجاد و توسعه دهها فضای باز و بوستان و پارک و حضور اولین اتوبوس دوطبقه ویژه گردشگری و نیز اتوبوسهای ویژه معلولین و بهره گیری از ظرفیت گروههای مردمی و سازمانهای غیر دولتی و دهها برنامه خلاقانه در راستای نوروزی متفاوت برای شهروندان و گردشگران گام مهمی را در راه حرکتهای هدفمند و توسعه بخش گردشگری شهری تجربه خواهد کرد. افزایش بودجه فرهنگی و توجه بیشتر به حوزههای فرهنگی و اجتماعی بسترساز تحقق این بخش مهم از صنعت گردشگری خواهد بود تا سهم بیشتری از این مهم، نصیب شهروندان کرمانی گردد و شاهد بهره برداری بیشتر و شایستهتر این شهر تاریخی از بازار بزرگ گردشگری ایران باشیم.